Schrijfwijzer

Een ver­za­me­ling opmer­kingen in wil­le­keu­rige volgorde met meer of min­der voor de hand liggende tips bij het schrijven voor een pa­ro­chie­blad of pa­ro­chie­web­site.

Let op: wij hebben ook de wijs­heid niet in pacht en som­mi­ge opmer­kingen zijn mis­schien gechar­geerd, discutabel of zelfs omstre­den, maar dit zijn de regels waar wij ons aan proberen te hou­den.

Less is more

Less is more is een gou­den regel, die zeker opgaat voor titels. Een titel moet zo kort moge­lijk zijn, na­tuur­lijk zon­der de essentie te verliezen. Een subti­tel mag wel wat lan­ger, maar ook niet ellenlang!
In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister!

Tussen­regels

Bedenk dat de lezer gebaat is bij wit­regels tussen de alinea’s, plekken waar hij even kan rusten. Ook illus­tra­ties kunnen hierbij heel goed helpen. Uite­raard hangt dit af van hoe moei­lijk een tekst is, de doel­groep en je kunt ook over­drij­ven, maar ga er vanuit dat je lezers kwijtraakt als je alinea’s te lang wor­den.

Tussenkopjes

Tussenkopjes maken een tekst veel beter te ver­werken dan een tekst met alleen maar dezelfde grootte tekens. Bovendien kunnen lezers veel ge­mak­ke­lijker terugvin­den waar ze ge­ble­ven zijn, als ze even zijn afgeleid tij­dens het lezen.

Nooit met een tijds­be­pa­ling beginnen

Maak het een gewoonte om een bericht niet met een tijds­be­pa­ling te beginnen. Begin met het thema van een bij­een­komst, een be­lang­rijke spreker of een opzien­ba­rende con­clu­sie, maar niet met “Op zater­dag 10 mei werd een symposium gehou­den over de vrij­heid van meningsui­ting”.

Gebruik van tijds­be­pa­lingen

Omdat de tijd vliegt en berichten op een web­si­te niet ‘bij het oud papier belan­den’ zijn tijdsaandui­dingen als jongst­le­den, vorige week of ko­men­de maand niet han­dig op een web­si­te. Voor je het weet is niet meer dui­de­lijk wat wordt bedoeld.

Punten en komma’s

Type vóór een punt, komma of dubbele punt nooit een spatie.
Type achter een punt, komma of dubbele punt altijd één spatie.

Titels, subti­tels en tussenkoppen krijgen achteraan nooit een punt.

Als een zin ein­digt op een afkor­ting, vervalt de einde-zin-punt.

Beperk het gebruik van drie puntjes in berichten. Als je gedachte­puntjes toepast, gebruik dan altijd drie puntjes, nooit twee, vier of vijf, ook niet als ze aan het einde van een zin staan...

Cijfers

Richt­lij­nen:

• getallen tot twin­tig: twee, negen, zeven­tien, achtste;
• tien­tal­len tot hon­derd: twin­tig, vijf­tig, tach­tigste;
• hon­derdtallen tot duizend: drie­hon­derd, negen­hon­derd;
• duizendtallen tot en met twaalf­dui­zend: zes­dui­zend, tien­dui­zendste;
• de woor­den miljoen, miljard, biljoen, enz.: vier miljoen, zeven miljardste.

Die laatste woor­den kunnen gecom­bi­neerd wor­den met cijfers: 22 duizend, 123 miljoen, 16 miljard (of 22.000, 123.000.000, 16.000.000.000, etc.). Dat is om lange rijen nullen te voor­ko­men.

Overige getallen wor­den vrijwel altijd in cijfers weerge­ge­ven, omdat uit­schrij­ven in woor­den te veel ruimte inneemt en bovendien min­der dui­de­lijk is. In getallen van vijf of meer cijfers mar­keert een punt de duizendtallen: 70.000, 234.000, etc. In getallen van vier cijfers kan de punt wor­den weg­ge­la­ten: zowel 7.600 is moge­lijk als 7600, en zowel € 2.300 als € 2300.

IBAN

De voorge­schre­ven schrijf­wij­ze van een Neder­lands IBAN nummer is 4+4+4+4+2 tekens.
Behalve dat het netjes staat als je dat con­se­quent door­voert, zie je ook on­mid­del­lijk als er een teken ontbreekt.

Zet nooit het woord IBAN direct vóór een IBAN nummer - het is ondui­de­lijk waar het nummer begint en 18 tekens zijn van zich­zelf al intimi­de­rend genoeg, laat staan 22 tekens!

suboptimaal:	IBAN: NL83 RABO 0179 9793 45
beter:	IBAN reke­ning­num­mer: NL83 RABO 0179 9793 45

Verder kan het IBAN nummer het beste aan het begin van een regel staan om te voor­ko­men dat het over twee regels wordt ver­deeld.

Als je een lijstje met IBAN reke­ning­num­mers onder elkaar zet, gebruik dan een niet-pro­por­tio­neel lettertype zoals Consolas of Courier New. Zodoende krijg je een net lijstje van allemaal even brede kolommen. Overigens zijn er ook pro­por­tio­nele lettertypes waarbij de cijfers niet-pro­por­tio­neel zijn.

Tele­foon­num­mers

Voeg bij vermel­ding van een tele­foon­num­mer altijd het net­num­mer toe.
Zorg ervoor dat een tele­foon­num­mer altijd helemaal op één regel staat.
Spaties in het abonnee­num­mer maken het vaak beter lees­baar:

• 0418 - 63 25 04
• 073 - 612 54 88
• 06 - 10 20 30 40

Nieuwe pagina

Gebruik in de tekstver­wer­ker geen meer­vou­dige Enters om naar de volgende pagina te gaan.

Met een Ctrl-Enter kun je een ‘harde pagina-overgang’ toe­voe­gen.
(met Ctrl-Shift-Enter kun je een ‘harde kolom-overgang’ toe­voe­gen)

Opsom­ming

In de meeste gevallen is het beter om een opsom­ming te gebruiken in plaats van een lange volzin. Als je bij­voor­beeld drie ver­schil­lende manieren om aan meer in­for­ma­tie te komen, wilt noemen, gebruik dan een lijst met stippen:

suboptimaal:	Meer in­for­ma­tie kunt u krijgen door te bellen met 0418-680067 of door een e-mail te sturen naar wim@imoose.nl. Ook op de web­si­te www.imoose.nl is veel in­for­ma­tie te vin­den.
beter:	0418-680067 info@imoose.nl www.imoose.nl

Details

Het is een aanra­der om onderaan een aan­kon­di­ging de details nog een keer op te sommen. Zet onder een tussenkopje ‘Details’ dingen als datum, tijd, locatie, tele­foon­num­mer, e-mail­a­dres, web­si­te, enz. puntsge­wijs op een rijtje, zodat de lezer het in één oogop­slag kan vin­den en niet uit de tekst hoeft te sprokkelen. Dat de in­for­ma­tie dan dubbel in het bericht staat (voor zover de ruimte het toelaat) is beslist niet erg!

Aanhalings­te­kens

Gebruik alleen voor citaten dubbele aanhalings­te­kens. Gebruik voor andere zaken waarvoor aanhalings­te­kens gebruikt kunnen wor­den (een thema, een titel van een boek, een uitdruk­king) enkele aanhalings­te­kens. In plaats van het gebruik van enkele aanhalings­te­kens kan ook cursief gebruikt wor­den.

Zet aanhalings­te­kens om een citaat af te sluiten alleen achter de punt als het citaat een hele zin (of meer­dere zinnen) bevat. In alle andere gevallen, hoort het sluit-aanhalings­te­ken vóór de punt.

Bronvermel­ding

Vermeld de bron onderaan een bericht als je het (deels) hebt over­ge­no­men. Vermeld onder een foto of illus­tra­tie wie hem heeft gemaakt of waar hij vandaan komt. Ere wie ere toe­komt.

Let bij­zon­der op copyrights van teksten en foto’s. Kranten en tijd­schrif­ten schromen soms niet om flinke bedragen te claimen via een brief van een advocaten­kantoor en ook fotografen claimen soms via de beroeps­ver­eni­ging een vergoe­ding voor het gebruik van hun foto’s. Som­mi­ge foto’s en illus­tra­ties (en teksten) mogen vrij gebruikt wor­den mits de auteur wordt vermeld (Creative Commons licentie).

Hoofd­let­ters

Het gebruik van hoofd­let­ters is min­der strikt en vaak af­han­ke­lijk van conventie en smaak. Het is be­lang­rijk om hier in ieder geval con­se­quent mee om te gaan. Voor een pa­ro­chie­blad of web­si­te, waar meer­dere mensen voor schrijven, is het dus toch goed om hier afspraken over te maken.

Dit is wat wij adviseren:

• spreker is Mgr. Hendriks
• geor­ga­ni­seerd door Bisdom Haar­lem-Am­ster­dam
• de Bis­schop­pen­con­fe­ren­tie
• katho­lie­ke, chris­te­lijke en islami­tische - allemaal kleine letters
• de li­tur­gie van de katho­lie­ke Kerk (instituut)
• Het dak van de katho­lie­ke kerk (gebouw)
• St. Martinus­kerk en Heilig Hart­kerk (kerk eraan vast)
• de Heilige Geest (Heilig ook hoofd­let­ter)
• het sacra­ment van de Doop
• het Vormsel (sacra­ment)
• de Eerste Heilige Communie of Eerste H. Communie (sacra­ment)
• de Eucha­ris­tie­vie­ring en de H. Mis
• het Wees­ge­groet en het Onze Vader
• Rozen­krans en Rozen­hoedje

Meer bronnen

Er zijn op in­ter­net diverse web­si­tes die helpen bij spelling, synoniemen en stijl.

• offi­cië­le spelling / woor­den­lijst.org (taalunie)
• aardrijks­kun­dige namen (taalunie)
• synoniemen (synoniemen.net)
• NRC-Code stijl­boek